Molens
De Mortiers Molen (1) staat in de Twee Molenstraat 25 te Zwevegem. Het is een beschermde houten staakmolen, gebouwd op 4 gemetselde teerlingen, met een gesloten voet, genaamd teerlingkot . Het is één van de zeldzame West-Vlaamse driezoldermolens.
Hij werd vermoedelijk gebouwd op het einde van de 18de eeuw. In 1993-1994 werd hij volledig gerestaureerd en weer maalvaardig gemaakt. Ook in 2000-2001 waren er restauratiewerken. Het is één van de laatste houten molens met verdekkerde wieken.
De Stenen Molen (2) of de Klockemolen, een beschermde korenmolen in de Avelgemstraat nr 60 te Zwevegem, werd gebouwd in 1798. De benedenverdieping van de molen heeft een bakstenen omgang met sierlijk portaal. Door deze molenomgang kreeg de molen een klokkevorm, vandaar de naam Klockemolen. In de vloer van de molenomgang zijn enkele 16de eeuwse grafzerken van het Kortrijks klooster van Sion verwerkt.
Vermoedelijk in 1890 werd de initiële grondzeiler verhoogd tot stellingmolen omdat hij geen wind genoeg ving. Opvallend zijn de muuropeningen telkens 4 boven elkaar, typisch voor de periode waarin de molen werd gebouwd. Ze geven het niveau van de 4 zolders aan. De graanmolen deed ook tijdelijk dienst als oliemolen (oliewinning uit oliehoudende zaden) maar deze functie werd later uitgebroken.
De Molen Ter Klare (3) in de Beerbosstraat 22 te Sint-Denijs is een beschermde stenen bovenkruier van het type grondzeiler. Hij dateert van 1848. De molen staat op het hoogste punt van Sint-Denijs, 76 m boven de zeespiegel. De molenromp werd in 1918 opgeblazen door Duitse troepen en werd heropgebouwd in 1923. Later werd hij opnieuw grondig gerestaureerd na een brand. In 1986-1987 werd hij maalvaardig gerestaureerd.
Onder de dak oversteek zijn er stellinggaten. In de wand zijn er 2 rechthoekige deuren geflankeerd door venstertjes. Boven 1 van de deuren is er een laaddeur. Op de verdiepingen zie je rondboogvensters.
Bijzondere domeinen, gebouwen en constructies
De pittoreske Sint-Pietersbrug (4) gelegen in een oude arm van het kanaal Bossuit-Kortrijk, in de Kraaibosstraat te Moen, is een rustoase voor wandelaars en fietsers. Deze ijzeren ophaalbrug werd beschermd voor haar industrieel archeologische waarde. De brug dateert uit het laatste kwart van de 19de eeuw. De brug werd handmatig bediend met horizontale windas en reductiekamwielen. Ze heeft een gesmeden en geklonken ijzeren ballustrade aan de passerelle voor voetgangers.
Langs het kanaal Bossuit-Kortrijk ligt de voormalige elektriciteitscentrale Transfo Zwevegem (5), een beschermde industriële erfgoedsite met een oppervlakte van 9 ha. De centrale werd in 1911 opgericht door de Société d'electricité de l'Ouest de la Belgique om stroom te leveren en te verdelen voor de openbare verlichting van Zwevegem, haar kantoren, scholen, rusthuizen en kerken. In 1922 werd een contract gesloten met staalfabrikant Bekaert met drie nieuwe turbines en twee grote schoorstenen als gevolg. In 2001 werd de centrale gesloten.
Op heden valt op de site veel avontuur te beleven in de unieke duiktank, op de deathride, het aquaparcours, het touwenparcours, lasershooting, verhuur van kajaks of sups, de escaperoom… Je vindt er ook de circus brouwerij, glampingmogelijkheid, tentoonstellingen, beurzen en allerlei evenementen. Website: www.transfozwevegem.be.
Het Kasteeltje (6) dienstdoende als gemeentehuis van 1941 tot 2013, is gelegen in de Otegemstraat 100 te Zwevegem en dateert van 1907. Het werd door de familie Leynseele gebouwd, heeft neo-renaissance- en cottagestijlkenmerken en een zware onderbouw in blauwe hardsteen. Achter het kasteel staat het koetshuis en daarnaast is een gemeentepark met een kiosk en vijver.
In Zwevegem staan ook 2 private kastelen: het neoclassicistisch kasteel Banhout bij het Banhoutbos en “Bekaerts Kasteel", eveneens een neoclassicistisch landhuis in het centrum van Zwevegem.
Op de beschermde Britse militaire begraafplaats (7), gelegen aan het Kerkhofplein in Heestert, liggen 127 Britse en 57 Duitse doden die tijdens de laatste weken van de oorlog gestorven zijn. 26 Britten en 39 Duitsers konden niet geïdentificeerd worden. Voor acht Britten zijn er ‘special memorials’ tegen de muren nabij het ‘Cross of Sacrifice’ opgesteld. De Britse doden liggen onder typische ‘headstones’, steeds aan de noordelijke zijde van de rijen. De Duitsers liggen onder rechthoekige graven, steeds in het zuidelijke deel van de rijen. Bij het offerkruis hoort een registerkastje waar je meer info kan vinden. Beluister het verhaal uit een kindermond via deze link: www.zwevegem.be/heestert-military-cemetary.
Het heemkundig museum (8), ingericht in het vroegere klooster, Moenplaats 10 te Moen, wil het verleden van Moen bewaren en zichtbaar maken voor bezoekers. In de gereconstrueerde woonkamer, het klaslokaal en het kruidenierswinkeltje waan je je terug in het verleden. De collectie bevat een grote hoeveelheid gebruiksvoorwerpen, meubels, huishoudelijke toestellen, kledij, religieus textiel en voorwerpen. Tijdelijke tentoonstellingen belichten verschillende aspecten van de lokale geschiedenis. Het museum is te bezoeken op afspraak.
Religieuze gebouwen
De beschermde Sint-Dionysius en Sint-Genesiuskerk van Sint-Denijs (9) heeft 2 patroonheiligen: Sint Genesius, afgebeeld als Romeinse toneelspeler met een masker in de hand en de Parijse Sint-Dionysius met het eigen hoofd in de hand. Beide heiligen zijn naast elkaar afgebeeld in een prachtig glasraam. De naam van de gemeente Sint-Denijs refereert naar deze patroonheiligen (Sint-Denijs in het Nederlands en Saint-Genois bij de franstaligen in de omgeving).
Oorspronkelijk was het dorp de persoonlijke eigendom van de bisschop van Doornik die op zijn beurt vazal was van de koning van Frankrijk, vandaar hun invloed op de bouwstijl van deze pittoreske kerk, waarvan het koorgedeelte, de absis, dateert uit 1200, puur romaans.
Gedurende vele eeuwen kende de kerk telkens uitbreidingen tot het midden van de 19de eeuw waar het hele gebouw uiteindelijk in een hallenkerk werd ondergebracht (alle beuken hebben gelijke hoogte). Zoals vele kerken uit de regio werd deze ook niet gespaard tijdens WO I en de Duitse troepen bliezen zelfs de toren op. Reeds in 1929 werd de kerk gerestaureerd en in 1939 werden enkel de oudste delen geklasseerd als monument. De gebruikte stenen zijn Doornikse steen, baksteen en Balegemse witsteen. Deze laatste werd gebruikt in de westgevel in een speklaagconstructie. Opmerkelijk is het groot grasplein aan de kerk, tot in 1988 was hier nog een kerkhof.
Het Landhuis Den Hul (10) in de Kooigemstraat in Sint-Denijs was volgens de overlevering het voormalig buitenverblijf, mogelijk jachtpaviljoen, van de bisschoppen van Doornik. Deze octogonale toren werd gebouwd tussen 1780-1785. Later werd er een vleugel aangebouwd. Het landhuis is private eigendom en niet te bezichtigen binnenin.
Op de kruising van de Herrekotstraat en de Kroonstraat in Otegem staat de mooie Fatimakapel (11), gebouwd en ingewijd in 1948 ter ere van Onze Lieve Vrouw van rozenkrans of Onze Lieve Vrouw van Fatima. In 1947 ontving Otegem namelijk het Mariabeeld van Fatima dat een rondreis deed in Europa wat de aanleiding gaf tot de bouw van de kapel. Opmerkelijk is het prachtige klokkentorentje op de kapel en de fresco’s die het plafond versieren.
Ze staat op 1 van de hoogste punten van Otegem waardoor je een prachtig zicht hebt op Zwevegem, Heestert, Otegem, Tiegem, de Kluisberg, Banhoutbos, … Ze is dagelijks open voor het publiek van 9u00 tot 19u00 tussen 1 maart en 30 november.
De Blinde kapel (12) in de Pontstraat in Heestert is toegewijd aan Onze-Lieve-Vrouw, aanbeden voor oog-, hoofd- en hartepijn. De eerste kapel op die plaats werd opgetrokken in de eerste helft van de 18de eeuw. Op die plaats werden Romeinse dakpanfragmenten gevonden. In 1981 wordt er in de onmiddellijke nabijheid een Romeinse site blootgelegd. Boven de deuropening staat te lezen: ‘k Ga nooit uw beeld voorbij, o liefste moeder zoet, of ‘k sta een stondje stil en ‘k prevel “Wees gegroet”.
De bedevaart Milanenkapel (13) is gelegen aan de circa 600 m lange Kapel Milanendreef. Naast de kapel staat een oude kapellinde. De kapel is gelegen ten westen van de historische en archeologische site van het vroegere kasteel van Zwevegem. De haagstructuur met smeedijzeren poortje aan de westzijde verwijzen nog naar de vroeger omhaagde kapelhof.
Deze kapel ontstond wellicht in de eerste helft van de 16de eeuw. De naam refereert waarschijnlijk naar de stad Milaan. In de tijd dat de kapel ontstond was er immers een grote verering van Onze-Lieve-Vrouw van Milaan. Ze werd herbouwd in 1846-1847 in neogotische stijl met het prachtige klokkentorentje en de typisch engelse spitse, smalle, hoge lancetvensters. Je treft er mooie schilderingen en glasramen. Ontwerper was de zoon van de eigenaar Jean-Baptiste Bethune.
De Priesterage (14) in de Deerlijkstraat 123 te Zwevegem is een beschermde voormalige pastorie waar de geestelijken verbleven die de eredienst verzorgden in de Sint-Amanduskerk tot er in 1855 een nieuwe pastorie werd gebouwd nabij de kerk. De priesterage dateert vermoedelijk uit het midden van de 18de eeuw. Het lokaal bestuur is eigenaar en bestemde het gebouw als socio-culturele ontmoetingsplaats. De site is volledig omwald en bereikbaar via een rondboogportaal en een bakstenen brug.
In het centrum van Otegem, op het hoogste punt van de gemeente bevindt zich de Sint-Amand en Sint-Anna kerk (15). Deze kerk is een beschermd monument. Het is een neoclassicistisch bedehuis gericht naar het zuiden, gerealiseerd in 1796.
Hoeves
In het landelijke Zwevegem staan tal van mooie hoeves. Amantine inventariseerde de hoeves in het boek “Boerderijen van Zwevegem”. We lichten er 2 hoeves uit, erkend als bouwkundig erfgoed.
De kasteelhoeve (16), Avelgemstraat 182 te Zwevegem maakt deel uit van een historische kasteelsite. De oudste vermelding dateert van 1502. Het rondbogige poortgebouw met 2 halfzuilen in renaissancestijl en het gebouwtje ernaast dat vermoedelijk ooit het koetshuis van het kasteel was, zijn nog te herkennen en worden al in 1641 vermeld. Boven de toegang van het poortgebouw zie je een laurierkrans.
De hoeve Diesvelt (17), Diesveltstraat 42 te Otegem was in de 14de eeuw het centrum van de heerlijkheid Diesvelt. De noordelijke erfoprit bestaat uit een bakstenen brugje met een 18de-eeuws poortgebouw met aansluitend de stalvleugel. Het sterk aangepaste poortgebouw draagt het wapenschild van de familie van den Broucke, eigenaars van de gebouwen van 1699 tot 1765. De omwalling bleef enkel ten zuiden en ten westen bewaard.
Galerijen
Bij Galerie 10a (18) in de Zolderstraat 10a te Otegem kan je terecht voor hedendaagse kunst. De galerie, opgericht in 2017 door kunsthistoricus John Vande Wiele, brengt een mix van diverse kunstvormen: van schilder- en beeldhouwkunst tot fotografie, tekeningen en keramiek… Er staan ook bijzondere sculpturen in de tuin. De galerie is open tijdens tentoonstellingsperiodes op zaterdagen en zondagen van 14 tot 18 u. of op andere momenten na afspraak. Voor meer info: www.galerie10a.be.
Na heroriëntering van het bedrijf werd de collectie moderne en hedendaagse kunst die familie Deweer in ruim 40 jaar heeft opgebouwd, ondergebracht in Deweer Gallery Estate. De samenwerking met de Antwerpse Keteleer Gallery werd hiermee concreet.
De beschikbare galerieruimtes kregen hierdoor een nieuwe bestemming. Een interactief proces waarbij kunst en beleving op elkaar inwerken, wordt de voedingsbodem van PLATFORM 6a (19). Met dit concept openen Bart en Gerald Deweer de deuren van hun site voor art events met als doel een levendige mix te creëren tussen privé- en bedrijfscollecties, kunstenaars, galeries, mensen uit de designwereld en andere kunstvormen. Zo krijgen deze mensen de kans om exclusieve activiteiten in situ te organiseren waardoor de locatie weer de betekenis verdient waarvoor ze bestemd was.
PLATFORM 6a is een concept gevoed door diversiteit. De hele site is immers opgesplitst in verscheidene belevingsruimtes. De galerieruimtes op het gelijkvloers zijn voor een ruime periode verdeeld onder kunstverzamelaars Marc Coucke (Room 1) en Tanguy & Bieke Van Quickenborne (Room 2). Werk uit eigen collectie wordt gedurende heel die periode openlijk getoond en afwisselend gecureerd. Het publiek maakt kennis met buitengewone kunstwerken, in een bijzonder kader.
In de lobby van de site, waar tevens de events zullen plaatsvinden, wil Deweer Gallery Estate jong talent waar ze enorm in geloven de kans bieden om zich voor te stellen aan het grote publiek. Bovendien wordt de galerieruimte op de bovenverdieping (Room 3) voorzien van minstens 2 grote exposities per jaar, ingevuld door KETELEER GALLERY en Deweer Gallery Estate. Hier zal een mix getoond worden van beide.